Παθήσεις Αμφιβληστροειδούς
Οι ανθρώπινοι οφθαλμοί αποτελούν ουσιαστικά την προέκταση του εγκεφάλου και σκοπό έχουν την πρόσληψη των οπτικών ερεθισμάτων, τα οποία, μεταφερόμενα στο πίσω μέρος του εγκεφάλου, μετατρέπονται σε εικόνες. Λειτουργούν με τρόπο παρόμοιο με μια φωτογραφική μηχανή με φιλμ. Πιο συγκεκριμένα, τα οπτικά ερεθίσματα αφού περάσουν μέσα από τα διαφανή μέσα του προσθίου τμήματος του ματιού (κερατοειδής, υδατοειδές υγρό, φακός) εισέρχονται στο οπίσθιο τμήμα και αφού διαπεράσουν το υαλώδες σώμα προσπίπτουν στην στιβάδα του οφθαλμού που λέγεται αμφιβληστροειδής.
Το υαλοειδές σώμα του οφθαλμού είναι μια διαυγές γέλη που γεμίζει το χώρο μεταξύ του αμφιβληστροειδούς και του φακού. Αμφιβληστροειδής ονομάζεται η πολύ λεπτή ημιδιαφανής στιβάδα, που καλύπτει την εσωτερική επιφάνεια του ματιού. Ο υγιής αμφιβληστροειδής αποτελείται από φωτοευαίσθητα κύτταρα που ονομάζονται ραβδία και κωνία τα οποία αντιδρούν στην ενέργεια του προσπίπτοντος φωτός στον αμφιβληστροειδή. Στη συνεχεία τα οπτικά ερεθίσματα μεταφέρονται με το οπτικό νεύρο υπό την μορφή ηλεκτρικών σημάτων στο πίσω μέρος του εγκεφάλου που ονομάζεται ινιακός λοβός, όπου μετατρέπονται σε οπτικές εικόνες.
Στο πίσω και έσω μέρος του ματιού κοντά στο οπτικό νεύρο υπάρχει μία μικρή περιοχή του αμφιβληστροειδούς που καθορίζει την οξύτητα της όρασης και ονομάζεται ωχρά κηλίδα. Στο κέντρο της ωχράς κηλίδας υπάρχει φυσιολογικά μια εμβάθυνση που λέγεται κεντρικό βοθρίο και αποτελεί την περισσότερο ευαίσθητη περιοχή του αμφιβληστροειδούς με την οποία ο άνθρωπος βλέπει λεπτομέρειες και χρώματα. Εδώ γίνεται η πρόσληψη των οπτικών ερεθισμάτων από τα αντικείμενα που έχουμε ακριβώς μπροστά μας. Είναι προφανές ότι οποιαδήποτε βλάβη ή νόσος του αμφιβληστροειδή και της ωχράς κηλίδας ενός ανθρώπου μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά τις δραστηριότητές του (π.χ. διάβασμα, οδήγηση, παρακολούθηση τηλεόρασης), καθιστώντας τις από δύσκολες έως και αδύνατες ή ακόμη και να τον οδηγήσουν και σε απόλυτη τύφλωση.
Εξέταση του αμφιβληστροειδούς και της ωχράς κηλίδας
Σε περίπτωση που υπάρχει υποψία προβλήματος του αμφιβληστροειδούς ή της ωχράς κηλίδας ο οφθαλμίατρος θα προβεί σε μια εξέταση που ονομάζεται βυθοσκόπηση. Ειδικότερα με την ενστάλαξη ειδικών σταγόνων ο οφθαλμίατρος θα προκαλέσει φαρμακευτική διαστολή της κόρης και στη συνέχεια με την βοήθεια ειδικών μεγεθυντικών φακών θα εξετάσει τον αμφιβληστροειδή και την ωχρά κηλίδα. Εάν κρίνεται απαραίτητο, την οφθαλμολογική εξέταση του αμφιβληστροειδή θα την ακολουθήσει διεξοδικός έλεγχος με τη χρήση ιδιαίτερα υψηλής τεχνολογίας διαγνωστικών μηχανημάτων, όπως για παράδειγμα αγγειογραφία με φλουροσεϊνη ή ινδοκυανίνη, τομογραφία οπτικής συνοχής (OCT), ψηφιακή αγγειογραφία, β-υπέρηχος, έγχρωμη φωτογράφηση βυθού, αυτοφθορισμός, κ.λπ.
Ανάλογα με το είδος τους, οι παθήσεις του αμφιβληστροειδούς και της ωχράς κηλίδας μπορεί να αντιμετωπιστούν με διάφορους τρόπους (φάρμακα, ενδοϋαλοειδικές ενέσεις, laser φωτοπηξία, ακτινοβολία, χειρουργική επέμβαση που ονομάζεται υαλοειδεκτομή, φωτοδυναμική θεραπεία, κ.λπ.). Στις περισσότερες των περιπτώσεων η αντιμετώπιση πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένους οφθαλμιάτρους με ειδική εκπαίδευση σε παθήσεις αμφιβληστροειδούς και ωχράς κηλίδας.
Τι κάνει ένας ειδικός οφθαλμίατρος αμφιβληστροειδή;
Λέγοντας ειδικός χειρουργός οφθαλμίατρος αμφιβληστροειδούς, εννοούμε έναν ιατρό που έχει ειδικευτεί στην οφθαλμολογία επί 4 χρόνια και έχει μετεκπαιδευτεί επιπλέον επί ένα έως δύο χρόνια στη διάγνωση και αντιμετώπιση παθήσεων του αμφιβληστροειδούς είτε με φαρμακευτικό είτε με παρεμβατικό - χειρουργικό τρόπο.
Οι ιατρικές θεραπείες και χειρουργικές διαδικασίες που χρησιμοποιούνται από τους ειδικούς οφθαλμιάτρους του αμφιβληστροειδή είναι εξαιρετικά απαιτητικές και λεπτές. Ειδικότερα οι περισσότερες χειρουργικές επεμβάσεις αμφιβληστροειδούς απαιτούν μικροσκόπιο. Ως εκ τούτου πρόκειται για μικροχειρουργική επέμβαση που ονομάζεται υαλοειδεκτομή. Οι χειρουργοί υαλοειδούς- αμφιβληστροειδούς εργάζονται πάνω σε εξαιρετικά λεπτούς ιστούς σε ένα απίστευτα μικρό χώρο. Τα εργαλεία που χρησιμοποιούν είναι τόσο λεπτά που πολλές φορές τα άκρα τους δεν φαίνονται με γυμνό οφθαλμό. Το λέιζερ επίσης είναι ένα ζωτικής σημασίας ιατρικό εργαλείο που χρησιμοποιείται στην αντιμετώπιση παθήσεων αμφιβληστροειδή τόσο στο ιατρείο όσο και στο χειρουργείο.
Η ποικιλία των παθήσεων και καταστάσεων τις οποίες καλείται να αντιμετωπίσει ο ειδικός χειρουργός οφθαλμίατρος αμφιβληστροειδούς είναι πράγματι αρκετά μεγάλη. Οι πιο συχνές ασθένειες, που είναι γνωστές στο ευρύ κοινό, είναι παθήσεις της ωχράς κηλίδας όπως για παράδειγμα η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας υγρού τύπου και το οίδημα της ωχράς κηλίδας από διαβήτη ή από απόφραξη φλέβας του αμφιβληστροειδή που συνήθως αντιμετωπίζονται με τη χρήση ενέσεων με ειδικά φάρμακα (αντί-VEGF παράγοντες).
Οι πιο συχνές χειρουργικές επεμβάσεις που διενεργεί ο ειδικός οφθαλμίατρος χειρουργός αμφιβληστροειδούς για την αντιμετώπιση της απώλειας της όρασης οφείλονται σε:
- Aποκόλληση του αμφιβληστροειδή (retinal detachment),
- Eπιωχρική ή επιαμφιβληστροειδκή μεμβράνη (macular pucker),
- Oπή ή η ψευδοπή της ωχράς κηλίδας (macular hole),
- Aιμορραγία του υαλοειδούς σώματος π.χ. λόγω διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας
- Yαλοαφιβληστροειδική έλξη (vitreomacular traction).
- Φλεγμονές.
- Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια.
- Υπερτασική αμφιβληςτροειδοπάθεια.
- Αποφράξεις αγγείων.
Άλλες λιγότερο συχνές καταστάσεις στις οποίες μπορεί να ζητηθεί η συνδρομή ειδικού χειρουργού υαλοειδούς - αμφιβληστροειδούς είναι σε:
- Επιπλοκή χειρουργείου καταρράκτη.
- Χοριοειδική αιμορραγία μετά χειρουργείο.
- Μετεγχειρητική μόλυνση - ενδοφθαλμίτιδα.
- Παρεκτόπιση ενδοφακού.
- Τραυματισμό του βολβού με βλάβες και αιμορραγία.
- Αιμορραγία κάτω από την ωχρά κηλίδα.
- Οφθαλμικές νεοπλασίες (π.χ. μελάνωμα).